Zielnik Uniwersytetu Gdańskiego

Herbarium Universitatis Gedanensis UGDA

Zielnik Uniwersytetu Gdańskiego – Herbarium Universitatis Gedanensis UGDA powstał w 1970 roku z inicjatywy prof. dr hab. Hanny Piotrowskiej, ówczesej Kierownik Zakładu Ekologii Roślin Instytutu Biologii i już od ponad pięćdziesięciu lat zajmuje się gromadzeniem zbiorów botanicznych i lichenologicznych z całego świata, ze szczególnym uwzględnieniem Polski, w tym Pomorza Gdańskiego. W późniejszych latach za rozwój kolekcji zielnikowych odpowiedzialni byli pracownicy Katedry Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody oraz Katedry Ekologii Roślin m.in. prof. dr hab. Dariusz L. Szlachetko, prof. dr hab. Martin Kukwa, prof. dr hab. Małgorzata Latałowa, dr hab. Krzysztof Banaś, prof. UG czy dr Ryszard Markowski. Obecnie posiadamy ponad 300 tysięcy alegatów wchodzących w skład licznych kolekcji naukowych. Najliczniej reprezentowana jest kolekcja kart zielnikowych roślin naczyniowych, porostów oraz mszaków. Posiadamy także bogatą kolekcję alegatów roślin storczykowatych, w tym zbiór preparatów mokrych z zakonserwowanymi kwiatami roślin z tej grupy, oraz ich liczne ryciny i preparaty mikroskopowe. W skład Zielnika UGDA wchodzą także kolekcje nasion gatunków chronionych i zagrożonych Pomorza Gdańskiego, karpologiczna i palinologiczna kolekcja porównawcza oraz zbiór izolatów kwasów nukleinowych. Szczególnie warta uwagi jest też kolekcja roślin żywych tj. tropikalnych i neotropikalnych roślin storczykowatych oraz kolekcja roślin owadożernych, które wchodzą w skład Narodowej Kolekcji rodzaju Nepenthes oraz Narodowej Kolekcji rodzaju Heliamphora.

Początkowo zielnik Uniwersytetu Gdańskiego mieścił się na ul. Legionów w Gdańsku Wrzeszczu przy siedzibie Katedry Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody. W 2012 r. przeniesiono go do nowej siedziby Wydziału Biologii na terenie Bałtyckiego Kampusu Uniwersytetu Gdańskiego. Herbarium zyskało po raz pierwszy wydzielone dla kolekcji powierzchnie magazynowe, wyposażone w regały przesuwne, nowoczesny system gaszenia, mroźnię, pomieszczenie suszarni oraz laboratorium do preparacji materiału roślinnego. Wyposażenie zielnika wzbogaciły także suszarki zielnikowe, będące niezbędnym elementem prac konserwacyjnych kolekcji zielnikowych. Ostatnio dzięki dofinansowaniu UE z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa jednostka wyposażona została w dobrej jakości sprzęt mikroskopowy i specjalistyczne skanery działowe, które umożliwiły digitalizację większości materiałów.

Materiały zdeponowane w Herbarium UGDA pochodzą z licznych badań terenowych i opracowań florystycznych, w tym zagranicznych wypraw w obszary tropikalne Ameryki Południowej czy Afryki. Pracownicy, doktoranci i magistranci związani z botaniką na Wydziale Biologii UG wnieśli wkład nie tylko w gromadzone zasoby zgromadzone w zielniku, ale także brali aktywny udział w pracach nad konserwacją czy preparowaniem samych alegatów zielnikowych, aby zachować ich wartość naukową dla przyszłych pokoleń oraz w celu archiwizacji materiału dokumentującego stan środowiska przyrodniczego, który badali.

Poza okazami przyrodniczymi, Zielnik UGDA zgromadził również obiekty związane z szeroko rozumianą botaniką tj. stare sprzęty, książki oraz mapy, które można oglądać na wystawie Historia Zbiorów Botanicznych na Wydziale Biologii Uniwersytety Gdańskiego. Pracownicy herbarium poza pracą naukową prowadzą także działalność edukacyjną prowadząc zajęcia dydaktyczne dla wszystkich grup wiekowych, tym samym promując ochronę przyrody oraz znajomość rodzimych gatunków roślin.

Herbarium Uniwersytetu Gdańskiego o akronimie UGDA jest zarejestrowane w Index Herbariorum – międzynarodowym indeksie zielników naukowych prowadzonym przez New York Botanical Garden, USA.

Osoby zainteresowane wypożyczeniem albo zdeponowaniem zbiorów proszone są o kontakt z Zespołem Herbarium UGDA oraz o wcześniejsze zapoznanie się z Regulaminem Herbarium UGDA dostępnym w zakładce Kontakt.

Zapraszamy do współpracy.

Kilka informacji

O nas

  • Dane na temat występowania gatunków oparte o nasze zbiory przyrodnicze znajdziesz w Global Biodiversity Information Facility – tutaj.
    GBIF — jest międzynarodową siecią i infrastrukturą danych finansowaną przez rządy świata i mającą na celu zapewnienie otwartego dostępu do danych o występowaniu wszystkich form życia na Ziemi.
  • Jesteśmy członkiem Krajowej Sieci Informacji o Bioróżnorodności. KSIB działa od 2003 roku. Początkowo głównym celem jej działalności było zainicjowanie współpracy polskich placówek badawczych w ramach międzynarodowego systemu GBIF. W ciągu kilku lat działalności skupiła większość wiodących krajowych ośrodków naukowych, połączonych ideą współdziałania na rzecz otwarcia dostępu do danych o bioróżnorodności. W roku 2008 KSIB przekształcona została w sieć naukową, rozszerzając swoje cele i plany o działalność badawczą. Obecnie jest największą w Polsce organizacją gromadzącą dane przyrodnicze, a zasoby danych dostępnych on-line wynoszą ponad 6.300.000 rekordów obrazujących bioróżnorodność Polski i wielu obszarów na całym świecie.
  • National Center for Biotechnology Information (w skrócie NCBI) jest częścią National Library of Medicine (NLM). NCBI przechowuje genetyczne sekwencje nukleotydowe (w bazie GenBank), zapewniając dostęp do informacji biomedycznych i genomicznych. Znajdziesz tu sekwencje pochodzące z materiałów kolekcji izolatów UGDA a także pochodzące z materiałów innych herbariów opracowywanych dzięki naszej kadrze naukowej.

  1. Zasoby i rozmieszczenie gatunków halofitów Aster tripolium i Plantago maritima na wybrzeżu Bałtyku w granicach Polski (Resourses and distribution of the halophyte species Aster tripolium and Plantago maritima along the Baltic coast in Poland). Kierownik projektu: dr M. Lazarus; Projekt WFOŚ/D/2010/207/2014 , dofinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
    • Lazarus, Magdalena and Wszałek-Rożek, Katarzyna. „Two rare halophyte species: Aster tripolium L. and Plantago maritima L. on the Baltic coast in Poland – their resources, distribution and implications for conservation management” Biodiversity Research and Conservation, vol.41, no.1, 2016, pp.51-60. https://doi.org/10.1515/biorc-2016-0002
  2. Ochrona zasobów genowych dziko rosnących zagrożonych gatunków roślin naczyniowych Pomorza Gdańskiego. Kierownik Projektu: dr M. Lazarus; Projekt nr WFOŚ/D/210/171/2018, dofinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
  3. Sterylne porosty skorupiaste neotropikalnych ekosystemów leśnych jako źródło ukrytej różnorodności genetycznej – innowacyjne studia na przykładzie Boliwii, kraju o wysokiej różnorodności biologicznej. Kierownik Projektu: prof. dr hab. M. Kukwa; Projekt 2015/17/B/NZ8/02441, Opus 9, Narodowe Centrum Nauki
  4. Biologia rozmnażania i żywotność nasion elismy wodnej (Luronium natans), jako podstawa reintrodukcji tej rośliny na terenie województwa pomorskiego. Kierownik Projektu: dr M. Kapusta; Projekt nr WFOŚ/D/210/118/2018, dofinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku
  5. Zróżnicowanie składu stabilnych izotopów węgla i azotu roślinności, wody i osadów wzdłuż gradientu zakwaszenia jezior lobeliowych. Kierownik Projektu: E. Pronin. Projekt 2019/32/C/NZ8/00147, Sonata 3, Narodowe Centrum Nauki.

  • Markowski R., Buliński M. 2004. Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Gdańskiego. Acta Botanica Cassubica Monographiae 1. Wyd. Katedra Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody UG.
  • Lazarus M., Afranowicz-Cieślak R. (red.) 2020. Czerwona księga roślin naczyniowych Pomorza Gdańskiego. Tom 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. S. 254.
  • Szlachetko D.L., Kolanowska M., Nowak S., 2019. Materials to the orchid flora of Colombia. Vol. II. Koeltz Botanical Books, s. 467.
  • Szlachetko D.L., Kolanowska M., Baranow P., Dudek M., 2020. Materials to the Orchid flora of Columbia. Vol. 3. (ed., D.L. Szlachetko, M. Kolanowska). Koeltz Botanical Books, s. 580.